Είναι η εγκυμοσύνη μια ευτυχισμένη περίοδος;

Πόσες φορές έχουμε ακούσει ότι η εγκυμοσύνη είναι «η πιο ευτυχισμένη περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας»; Στην κοινωνική συνείδηση επικρατεί η πεποίθηση ότι η έγκυος διακατέχεται από θετικά συναισθήματα. Όμως, οι μαρτυρίες πολλών γυναικών που διανύουν την περίοδο της κύησης ή που έχουν περάσει στο παρελθόν μια ή περισσότερες εγκυμοσύνες περιγράφουν μερικές φορές μια διαφορετική εμπειρία.

Σωματικά συμπτώματα, αίσθημα κόπωσης, απώλεια ελέγχου, ορμονικές μεταβολές, δυσκολίες στον ύπνο, αλλαγές στην όρεξη, είναι μερικά μόνο από τα συμπτώματα που αναφέρουν οι έγκυες και τα οποία καθιστούν την περίοδο της εγκυμοσύνης συχνά δυσβάσταχτη. «Πώς μπορώ να είμαι ευτυχισμένη όταν έχω συνέχεια ναυτία και κουράζομαι με το παραμικρό; Αυτό που λένε, ότι η εγκυμοσύνη είναι υπέροχη είναι ένας μύθος», αναφέρει έγκυος στον τρίτο μήνα, φράση που συμπυκνώνει το βίωμα ενός σημαντικού αριθμού εγκύων. Σε συναισθηματικό επίπεδο, για μια γυναίκα το να είναι έγκυος μπορεί να της προκαλεί τρόμο, αγωνία για τις σχέσεις της, φόβο για την υγεία της και τις αλλαγές στο σώμα της, φόβο για το πώς θα ανταπεξέλθει συναισθηματικά, σωματικά και πρακτικά στις ανάγκες του νέου μωρού (Nicolson, 2010).

Οι γυναίκες που ακούμε περιγράφουν από τη δική τους οπτική το βίωμα της εγκυμοσύνης, δίνοντας διαφορετικές αποχρώσεις η καθεμία. Συχνά όμως στον λόγο τους επανέρχεται μια αίσθηση ντροπής ή και ενοχής για τα συναισθήματα που νιώθουν για την κύηση και τη μητρότητα, καθώς πιστεύουν ότι αυτά δεν είναι αποδεκτά από τον κοινωνικό περίγυρο.

Η συνύφανση της κύησης ως εκπλήρωση του «φυσικού προορισμού» κάθε γυναίκας με την ευτυχία και την προσωπική επιτυχία, αφήνει ελάχιστο χώρο για έκφραση τυχόν δυσκολιών, εγγενών στη διαδικασία της επικείμενης μητρότητας και οδηγεί σε μια εξιδανικευμένη αναπαράσταση του μητρικού ρόλου (Pascal et al., 2011). Επώδυνες στιγμές αμφιθυμίας, θυμού και απογοήτευσης παραμένουν κρυφές και απαγορευμένες ή αντιμετωπίζονται ως συναισθηματική παθολογία.

Ακόμη και μέσα στο φάσμα του «φυσιολογικού», η εγκυμοσύνη και η μητρότητα προκαλούν την ανάδυση μιας ποικιλίας ψυχικών, σωματικών και διαπροσωπικών φαινομένων, τόσο ξεχωριστά όσο και κάθε γυναίκα. Είναι σημαντικό αυτά τα φαινόμενα, αφενός να μπορούν να γίνονται αντιληπτά, να εκφράζονται και να αποενοχοποιούνται και, αφετέρου να μπορούν να διαχωριστούν από την ψυχική νόσο που χρειάζεται αντιμετώπιση και θεραπεία.

 «Γίνεται επί 9 μήνες να είμαι συνεχώς χαρούμενη;», σημειώνει μια γυναίκα στον έκτο μήνα της κύησης, συμπληρώνοντας ότι έχει ανάγκη από κάποιον να την ακούσει. Σε μια περίοδο όπου ο πολύμηνος εγκλεισμός και η απομόνωση επιτείνουν τα αρνητικά συναισθήματα και τη μοναξιά, είναι πιο σημαντικό από ποτέ να δώσουμε φωνή στις έγκυες, να τις ενθαρρύνουμε να μοιραστούν τις εμπειρίες τους ως έχουν, ώστε η περίοδος της κύησης να γίνει ένα νέο κεφάλαιο στην αφήγηση της ζωής τους.

Λήδα Ελευθεριάδη

Κλινική Ψυχολόγος

ΑμKE Φαιναρέτη, Κέντρο Ημέρας για τη Φροντίδα της Ψυχικής Υγείας της Γυναίκας (περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές)

Βιβλιογραφία

Nicolson, P. (2010). What is “psychological” about “normal” pregnancy? The Psychologist 23(3), 190-193

Pascal, C., Spiess, M., Thévenot, A. (2011). Expérience de passivité et affects d'angoisse dans le temps de la grossesse. Dialogue, 2(2), 137-148. https://doi.org/10.3917/dia.192.0137