Η Σημασία του Παιχνιδιού στη σχέση Πατέρα-Παιδιού

Από τη βρεφική ηλικία, τα παιδιά αποκτούν τις πρώτες τους εμπειρίες από τους ανθρώπους που βρίσκονται δίπλα τους μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις είναι πολύ σημαντικές εφόσον βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν σημαντικές σωματικές, γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, καλλιεργώντας ταυτόχρονα τον ενθουσιασμό και το κίνητρό τους για μάθηση.

Τις τελευταίες δεκαετίες, στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες, οι πατέρες περνούν όλο και περισσότερο χρόνο με τα παιδιά τους, αυξάνοντας τις κοινές τους δραστηριότητες, γεγονός που αποτυπώνεται και από την εμπειρία μας στη Φαιναρέτη, μέσω της επαφής μας με γονείς, αλλά και από τις «ομάδες μπαμπάδων» που έχουμε οργανώσει. Αν και η πλειονότητα των πατέρων δεν είναι οι βασικοί φροντιστές του παιδιού ειδικά στη βρεφική ηλικία και δεν περνούν τόσο χρόνο μαζί του όσο οι μητέρες, εντούτοις έχει επισημανθεί ότι και οι δύο γονείς συμβάλουν στην εξερεύνηση του περιβάλλοντος και στη δημιουργία ασφαλούς δεσμού του παιδιού.

Σύμφωνα με τον Bowlby, τον Βρετανό ψυχαναλυτή που ανέπτυξε τη θεωρία του δεσμού (attachment theory), όταν το παιδί είναι αναστατωμένο, αναζητά προστασία και παρηγοριά στο πρόσωπο που το φροντίζει. Η ικανότητα του φροντιστή να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παιδιού με αποτελεσματικότητα, επηρεάζει σε μέγιστο βαθμό τον τρόπο που το παιδί σχετίζεται στη συνέχεια της ζωής του και με άλλα άτομα. Ουσιαστικά, φαίνεται ότι η ικανότητα του πατέρα να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παιδιού, συχνά αναπτύσσεται και εξελίσσεται μέσω του παιχνιδιού.

Οι πατέρες περνάνε πολύ περισσότερο χρόνο από ότι οι μητέρες παίζοντας με τα παιδιά. Θα μπορούσαμε να πούμε πως, το ίδιο το παιχνίδι είναι μια πολύ σημαντική πτυχή της σχέσης πατέρα-παιδιού. Συχνά παρατηρούμε ότι μητέρες επιλέγουν να καθοδηγούν και να διδάσκουν τα παιδιά, παίζοντας μαζί τους παιχνίδια που βασίζονται περισσότερο στη φαντασία. Από την άλλη, οι πατέρες εμπλέκονται σε πιο «σωματικό» παιχνίδι με τα παιδιά. Τους αρέσει να ενθουσιάζουν τα παιδιά, να τους κάνουν εκπλήξεις και να τα παροτρύνουν να παίρνουν ρίσκα.

Αν και υπάρχουν ομοιότητες στον τρόπο που αλληλεπιδρούν οι γονείς με τα παιδιά τους, η αλληλεπίδραση πατέρα-παιδιού είναι μοναδική. Η σχέση πατέρα-μωρού δεν είναι απλώς μια απομίμηση της αντίστοιχης του παιδιού με τη μητέρα. Αντιθέτως, αναπτύσσεται με πολύ διαφορετικό τρόπο και επιδρά θετικά στην ανάπτυξη του παιδιού. Οι πατέρες που δίνουν μεγαλύτερη προσοχή και ενδιαφέρον στη διάδραση με τα παιδιά, τούς παρέχουν ένα περιβάλλον στο οποίο εκείνα αισθάνονται πιο ασφαλή να ανταλλάσσουν περισσότερες πληροφορίες με το περιβάλλον, αναπτύσσοντας έτσι περισσότερες και πιο άρτιες κοινωνικές δεξιότητες. Οι πατέρες παροτρύνουν τα παιδιά να πάρουν πρωτοβουλίες σε καταστάσεις που δεν τους είναι γνώριμες, να εξερευνήσουν το περιβάλλον, να δοκιμάσουν νέους τρόπους και να υπερνικήσουν τα διάφορα εμπόδια. Επιπλέον, είναι σημαντικό να πούμε πως, αν και η αλληλεπίδραση πατέρα-παιδιού στο παιχνίδι χαρακτηρίζεται από ισότητα και ισοτιμία, αυτό δεν σημαίνει πως χάνεται ο πατρικός ρόλος. Μια επιτυχής αλληλεπίδραση πατέρα-παιδιού στο παιχνίδι επιτυγχάνεται όταν ο πατέρας καταφέρνει να ισορροπήσει το να αφήσει το παιδί του να νικήσει χωρίς όμως αυτό να γίνει με ευκολία (Fletcher, StGeorge, Freeman, 2013).

Γενικά, το παιχνίδι που περιλαμβάνει τη φαντασία και την αποδοχή της παραδοξότητας ότι, κάποιες δραστηριότητες δεν είναι ούτε πραγματικές ούτε μη-πραγματικές (πχ. οι ρόλοι τους οποίους υποδύεται το μικρό παιδί), είναι απαραίτητο για τη γνωστική ανάπτυξη του παιδιού. Όταν το παιδί ενθουσιάζεται κατά την αλληλεπίδρασή του με τον πατέρα, θα τον αναζητήσει πολύ. Το ίδιο θα συμβεί και όταν θα θελήσει να εξερευνήσει κάτι και θα χρειαστεί βοήθεια. Τα παραπάνω υποδηλώνουν πως τα παιδιά βιώνουν τους πατέρες που αλληλεπιδρούν μαζί τους, ως τα άτομα που θα τα ενθαρρύνουν, θα τα υποστηρίξουν, θα προστατεύσουν την ατομικότητά τους και θα δείξουν εμπιστοσύνη στα ίδια και στις ικανότητές τους.

Παπατρέχας Αλέξανδρος

Ψυχολόγος

ΑμΚΕ Φαιναρέτη